Sinds 1 januari 2018 trouwen echtgenoten van rechtswege in een beperkte gemeenschap van goederen. Als gevolg van de beperking vallen erfenissen en schenkingen en voorhuwelijks privévermogen niet langer in de gemeenschap. Alleen voorhuwelijks gemeenschappelijk vermogen en alle verkrijgingen tijdens het huwelijk vallen in de gemeenschap. Wanneer (aanstaande) echtgenoten toch in algehele gemeenschap van goederen willen trouwen, dan zullen zij huwelijkse voorwaarden moeten opmaken. In de huwelijkse voorwaarden wordt de algehele gemeenschap van goederen van toepassing verklaard.

Als gevolg van de ingrijpende beperking van de wettelijke huwelijksgoederengemeenschap is in het regeerakkoord een onderzoek aangekondigd om de notariskosten weg te nemen voor (aanstaande) echtgenoten die willen trouwen in algehele gemeenschap van goederen. De regering heeft hiertoe een conceptwetsvoorstel ter consultatie gepubliceerd.

Inhoud conceptvoorstel

Uitgangspunt van het wetsvoorstel is om de keuze voor de algehele gemeenschap van goederen voor mensen zo eenvoudig mogelijk te maken en tegelijk het beslag op de ambtenaar van de burgerlijke stand zo beperkt mogelijk te houden.

Met de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) en de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVvB) zijn twee opties verkend, te weten:

1. de optie om de kosten van de notaris voor een ‘akte algehele gemeenschap van goederen’ op nihil te laten;
2. de optie om een keuze te maken voor de algehele gemeenschap van goederen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand.

Het bezwaar van de eerste optie is dat wordt ingegrepen in de vrije tariefvorming bij het notariaat (sinds 1999 zijn de tarieven in het notariaat vrijgegeven). Voor het opleggen van een kosteloze dienstverlening aan een beroepsgroep die uit vrije ondernemers bestaat, kan een onwenselijke precedentwerking uitgaan voor andere notariële akten of wellicht de dienstverlening van andere beroepsgroepen. Om die reden is ervoor gekozen om deze optie niet uit te werken in het conceptwetsvoorstel.

De tweede optie is uitgewerkt. Aanstaande echtgenoten kunnen tot 1 werkdag voor het sluiten van het huwelijk (of ingeval van geregistreerde partners: het geregistreerd partnerschap) een door hen beiden ondertekende (papieren of digitale) modelverklaring aan de ambtenaar van de burgerlijke stand (van de gemeente waar het huwelijk of het geregistreerd partnerschap wordt gesloten) doen toekomen waaruit blijkt dat is gekozen voor een algehele gemeenschap van goederen. In dat geval zal de algehele gemeenschap van goederen, zoals we deze tot 1 januari 2018 kenden, tussen de echtgenoten van toepassing zijn.

Informatieplicht ambtenaar van de burgerlijke stand

In het conceptwetsvoorstel is er bewust voor gekozen om de ambtenaar van de burgerlijke stand geen informatieplicht jegens de aanstaande echtgenoten te geven. Het notariaat beschikt over de expertise die van de ambtenaar van de burgerlijke stand niet kan worden verlangd.

Het staat de ambtenaar van de burgerlijke stand vrij om mensen door te verwijzen naar de notaris, maar hij is hiertoe niet verplicht. Het is en blijft de eigen verantwoordelijkheid en vrijheid van aanstaande echtgenoten om zich al dan niet te laten informeren over de gevolgen van hun huwelijk en het van toepassing zijnde huwelijksvermogensregime.

Waarom kiezen echtgenoten voor een algehele gemeenschap van goederen?

Er kunnen verschillende redenen zijn waarom (aanstaande) echtgenoten kiezen voor een algehele gemeenschap van goederen. Een van die redenen kan zijn dat de (aanstaande) echtgenoten al jarenlang samen zijn, zij samen het vermogen hebben opgebouwd en wensen dat dit ook aan hen samen, ieder voor de helft, toekomt. Een andere reden is dat (aanstaande) echtgenoten van uit praktisch oogpunt kiezen voor de algehele gemeenschap van goederen.

Daarnaast kan om fiscale redenen gekozen worden voor een algehele gemeenschap van goederen; door de algehele gemeenschap van goederen worden bijvoorbeeld de tarieven voor de erfbelasting gedrukt en de vrijstellingen beter benut.

Hetgeen in deze blog is vermeld, is van overeenkomstige toepassing op een geregistreerd partnerschap en geregistreerde partners.

Auteur: IJvonne de Jong