Kabinet past familierecht aan

Het kabinet neemt maatregelen om het familierecht beter te laten aansluiten bij ontwikkelingen in de samenleving. Er komt een procedure voor draagmoederschap, een register met informatie over de biologische afstamming van kinderen en een regeling voor deelgezag voor opvoeders. Dit blijkt uit een brief die de ministers Dekker (Rechtsbescherming) en Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) namens het kabinet op 12 juli aan beide Kamers hebben gestuurd.
.

Draagmoederschap
Het krijgen van een kind via een draagmoeder is vaak een laatste redmiddel voor stellen waarvan bijvoorbeeld de vrouw geen kind kan dragen en voor homostellen. De draagmoeder kan een bekende zijn, maar ook iemand met wie het stel nog geen band heeft. Op dit moment is er geen regeling voor draagmoederschap waardoor er veel onzekerheid is. Mensen wijken uit naar het buitenland, waardoor zij te maken kunnen krijgen met misstanden.

Er komt een regeling die bescherming biedt aan het kind, de draagmoeder en toekomstige ouders. Straks zijn de wensouders vanaf de geboorte van het kind de juridische ouders. Nu is dat nog de draagmoeder. Onder de nieuwe regeling bekijkt de rechter vooraf of aan alle voorwaarden voor draagmoederschap is voldaan. Dit biedt zekerheid over bijvoorbeeld naam en nationaliteit vanaf de geboorte, en op bescherming tegen verkoop van het kind. Ook komen er duidelijkere regels over hoe met buitenlands draagmoederschap wordt omgegaan.Ieder kind moet kunnen weten waar hij/zij vandaan komt, van wie hij/zij biologisch afstamt. Dat is van belang voor de ontwikkeling van de identiteit van het kind. Of het kind nu is geadopteerd, geboren uit een draagmoeder of verwekt met donorzaad: deze informatie moet altijd makkelijk te vinden zijn, juist om problemen voor kinderen te voorkomen. Nu zijn deze gegevens soms onvolledig en moeilijk te achterhalen. Daarom komt er één loket waar alle beschikbare informatie over oorsprong op te vragen is.
.
Deelgezag
Steeds meer kinderen groeien op in nieuwe gezinsvormen, met meer dan twee ouders die voor hen zorgen. Zoals in een samengesteld gezin of een meeroudergezin. Nu is het voor buitenstaanders niet altijd duidelijk wie voor het kind zorgen en wie welke beslissingen mogen nemen, terwijl dat erg belangrijk is in de jaren dat het kind opgroeit.
Minister Dekker: ‘Voor een stiefouder is het soms lastig om informatie van de school te krijgen, of om met het kind naar de huisarts te gaan. Dit is niet in het belang van het kind. Daarom gaan we deelgezag mogelijk maken voor personen die een belangrijke rol spelen in de verzorging en opvoeding van het kind. Dit biedt een pragmatische oplossing en meer zekerheid voor de band tussen kind en verzorger.’
.
In het kort
De volgende maatregelen zijn voorgesteld:

  1. Het kabinet wil dat al vóór de geboorte van een kind duidelijk is wie zijn/haar ouders zijn. De afspraken tussen draagmoeder en wensouder moeten daarom al vóór de bevruchting worden vastgelegd. Die overeenkomst moet ter goedkeuring aan de rechter worden voorgelegd. De draagmoeder heeft het recht om tot vlak na de geboorte de rechter te verzoeken de overeenkomst te ontbinden.
  2. Omdat kinderen altijd moeten kunnen achterhalen waar zij vandaan komen, moet elk draagmoederschap in een register worden vastgelegd. Verder moet ten minste één van de wensouders en de draagmoeder in Nederland wonen en de Nederlandse nationaliteit hebben. Op de geboorteakte komen de namen van de wensouders te staan en niet die van de draagmoeder.
  3. Draagmoederschap in het buitenland is toegestaan, mits de regels in het andere land overeenkomen met de Nederlandse regels.
  4. Zogenoemd ‘commercieel draagmoederschap’ blijft verboden: stellen met een kinderwens mogen een draagmoeder uitsluitend de daadwerkelijk gemaakte kosten vergoeden. Om ‘kinderkoop’ te voorkomen, wordt het betalen van een extra vergoeding strafbaar. Hoe de onkostenvergoeding er precies uit zal zien, wordt nog onderzocht.
  5. Een kind houdt nog steeds twee officiële ouders met volledig gezag, maar daar mogen twee (niet-biologische) ouders met ‘deelgezag’ aan worden toegevoegd: ook zij kunnen dan mee met doktersbezoek als het kind ziek is, of beslissen over schoolkeuze.
.
Politiek compromisVoorgestelde regelingen zijn onderdeel van de reactie van het kabinet op het advies van de Staatscommissie Herijking Ouderschap. Over dit onderwerp verschillen de coalitiepartners sterk van mening. D66 wilde het verst gaan, de ChristenUnie wilde zo min mogelijk veranderen. Na weken van onderhandelen besloot het CDA een compromisvoorstel te steunen. Wel is afgesproken dat het de CU-fractieleden vrij staat om tegen te stemmen als de voorstellen in de Tweede Kamer worden behandeld.
.
Kritisch
LHBTI-belangenorganisaties COC Nederland en Meer dan Gewenst uiten zich kritisch over het meeroudergezin-voorstel. ‘Als het hierbij blijft, dan laat het kabinet meeroudergezinnen ongenadig in de kou staan’, stelt COC-voorzitter Astrid Oosenbrug. ‘Meerouders mogen dan straks wel mee naar een klasseavond, maar hun kind wordt wees als de officiële ouders overlijden. Dat vind ik onacceptabel. Dit is geen oplossing en verre van historisch. Het kabinet komt met deelgezag voor dagelijkse dingen, maar niet met volledig ouderschap van alle ouders.’ Het COC roept het kabinet op om ‘de talloze adviezen en toezeggingen over dit onderwerp’ uit te voeren en alsnog te kiezen voor volledig meerouderschap.
Ook voor Meer dan Gewenst is het ontbreken van erkenning een doorn in het oog. ‘Dat is voor ouders het belangrijkste pijnpunt’, aldus voorzitter Luc Nibbeling tegenover RTL Nieuws.
.
Bronnen: Ministerie van Veiligheid en Justitie / RTL Nieuws / Algemeen Dagblad / COC